با توجه به اهمیتی که سلامتی مادران و نوزادان و ارتقاء شاخص‌ های زایمانی در کشور دارد، در سال ۹۳ تصمیم به ترویج زایمان طبیعی در سراسر کشور گرفته شد؛ هدف کلی از اجرای این طرح چیست؟

 این تصمیم تاکنون به صورت جدی پیگیری شده و در برنامه شش توسعه کشوری قرار گرفته است.

هدف کلی این برنامه، ترویج زایمان طبیعی و ارتقاء سلامت مادران و نوزادان در کشور است. برای دستیابی به این هدف، اهداف اختصاصی نیز تدوین شده است و در اینجا به صورت خلاصه به آن ‌ها اشاره خواهیم کرد:

هدف اختصاصی اول، کاهش نسبت سزارین با استفاده از جداول هدف‌ گذاری است.

هدف اختصاصی دوم، حفظ حرمت و کرامت انسانی مادران باردار و تکریم آن‌ ها است.

هدف اختصاصی سوم، حمایت روحی و روانی برای انتخاب نوع زایمان است.

هدف اختصاصی چهارم، کاهش هزینه‌ های مربوط به زایمان از سوی مردم و افزایش رضایت ارائه دهندگان خدمات زایمانی است.

در نهایت، هدف اختصاصی پنجم، افزایش استفاده از روش‌ های مختلف کاهش درد زایمان طبیعی است.

به منظور آشنایی با روش های زایمان چه اقداماتی باید انجام شود؟

ما در ابتدا تلاش می ‌کنیم تا به مادران در انتخاب نوع زایمان، حمایت روحی و روانی ارائه دهیم. اما متأسفانه، در موارد بسیاری، متخصصین زنان و همچنین مادران، به صورت اجباری به سمت زایمان طبیعی هدایت می‌ شوند. اگر یک مادر تصمیم می‌ گیرد در زایمان خود از روش دیگری استفاده کند، این یک فرآیند است که نیازمند آموزشی است که قبل از زمان زایمان آغاز شود. بنابراین، بهتر است این آموزش‌ ها از مدارس شروع شود.

اکثر دختران پس از فارغ‌التحصیلی از دبیرستان، در پی ازدواج و سپس بچه دار شدن هستند. بنابراین، قدم اول باید با آموزش در مدارس دخترانه آغاز شود.

یک دختر دبیرستانی که در مرحله دیپلم به بلوغ فکری رسیده است، می ‌تواند مسئولیت یک زندگی و بارداری را بپذیرد. اما تأکید می ‌شود که آموزش روش ‌های زایمانی و آشنایی با عوارض و منافعی که نوع زایمان دارد، همراه با آشنایی به روش ‌های بی دردی، باید در دبیرستان آغاز شود. متأسفانه، در سال ‌های اخیر، هیچ تغییر قابل توجهی در برنامه آموزشی کشور به خصوص در زمینه آموزش مرتبط با زایمان و بارداری صورت نگرفته است.

در مرحله دانشگاه نیز، پیشرفت قابل توجهی در این زمینه صورت نگرفته است. متأسفانه، هنوز هم در بیمارستان ‌های دولتی و دانشگاهی، برای خانم‌های جوان کلاس‌ هایی وجود ندارد تا به آن‌ ها امکان افزایش دانش و آگاهی خود را درباره زایمان و بارداری بدهد. به همین ترتیب، وظیفه آموزش و اطلاع ‌رسانی در این زمینه بر دوش ماست که سعی در انجام این وظیفه را داریم. با این حال، باید تأکید کرد که حجم کنونی آموزش ‌ها، برای ارائه آگاهی کافی به دانشجویان کامل نیست و پس از گذشت پنج سال فعالیت، هنوز به عملکرد مطلوبی نرسیده ‌ایم.

همچنین توجه شود که در زمینه هزینه‌ های مرتبط با زایمان و بارداری، قرار بود کاهش پرداختی از سوی مردم را تحقق دهیم. اما متأسفانه، تعامل با شرکت‌ های بیمه باعث شده که کسانی که سزارین را انتخاب می‌ کنند، به پوشش بیمه‌ ای در تمام مراکز دسترسی نداشته باشند. این مسئله با اهداف ما در تناقض است و نشان از عدم دقت و هماهنگی در سیاست‌ های مرتبط با سیستم بهداشت است.

دیدگاه خود را درخصوص طرح زایمان طبیعی برای نوزاد اول بیان کرده و این موضوع را واکاوی نمایید.

در حال حاضر، در جامعه‌ ی ما موضوع سزارین نخست به دلیل علل پزشکی و وضعیت جنین بدون عوارض برای مادر و نوزاد به یک معضل تبدیل شده است. ما به رتبه ‌بندی و اعتبارسنجی بیمارستان‌ ها براساس تعداد سزارین نخست زا پرداخته‌ ایم، بدون آنکه درنظر بگیریم که آیا سزارین به دلیلی صورت می ‌گیرد یا بدون هیچ دلیلی انجام می ‌شود. در نتیجه، برای دریافت رتبه‌ بندی درجه ‌یک و عالی در یک بیمارستان، ضروری است سزارین نخست را در آن بیمارستان انجام داده باشید. این مسئله باعث ایجاد مشکلاتی در جامعه ما شده است؛ به عنوان مثال، بسیاری از همکارانم سزارین نخست را قبول نمی‌ کنند و برخی از بیمارستان‌ های خصوصی نیز این روش انجام نمی پذیرد، زیرا ممکن است باعث کاهش آمار و در نتیجه کاهش درجه و تغییرات در پرداخت بیمه شود. همچنین، اعتبار بیمارستان نیز کاهش می‌ یابد.

بهتر است قبل از اینکه به زایمان طبیعی اجباری روی بیاوریم، کار آموزش را بر روی بیماران آغاز کنیم. برای این منظور، باید آموزش‌ و پرورش و دانشگاه ها برای کادر پزشکی و جامعه مامایی تعلیم و آموزش های لازم را فراهم نمایند. آموزش باید به صورت جمعی و به صورت گسترده در دسترس مردم قرار بگیرد. همچنین، مادران باید در مراکز بهداشت نزدیک به منازل خود این تمرین‌ها را انجام دهند و در دوره بارداری آموزش ‌های مربوط به زایمان طبیعی و سزارین را دریافت کنند. مادران باید اطلاعات کافی در مورد زایمان بی درد داشته باشند و بدانند که در کشور ما امکانات لازم برای این نوع زایمان وجود دارد. همچنین، باید بیمارستان‌ های دولتی و دانشگاهی را به ‌روزرسانی کنیم تا بتوانند در این زمینه فعالیت کنند. بدون شک، بیمارستان‌های خصوصی نیز قادر خواهند بود در این زمینه فعالیت کنند. اما در حال حاضر، بیمارستان‌ های دولتی بیشترین تعداد زایمان را انجام می ‌دهند. با این حال، زایمان بدون درد هنوز از جمله خدماتی نیست که ارائه می ‌شود. در حال حاضر، ما دچار کمبود داروهای بیهوشی و داروهای مورد استفاده برای کاهش درد مادران هستیم و در نیروی بیهوشی نیز کمبود داریم. بسیاری از همکاران بیهوشی را در دوران کووید ۱۹ از دست دادیم و به دلیل تورم و شرایط اقتصادی، برخی از همکاران بیهوشی مهاجرت کرده‌اند. به همین دلیل، در حال حاضر ما با محدودیت‌هایی در این زمینه روبه‌رو هستیم.

فرآیند زایمان به ویژه در مادرانی که برای اولین بار آن را تجربه می کنند، فرآیندی پراضطراب است؛ در این زمینه چه اقداماتی می توان انجام داد؟

فرآیند زایمان در مادران نخست زا ممکن است از پنج ساعت تا ۲۴ ساعت طول بکشد. این فرایند نیاز به حمایت دارد و دارای فاز نهفته و فاز فعال می ‌باشد. متأسفانه در بیمارستان ‌های دولتی و خصوصی به دلیل کمبود منابع، نتوانستیم به طور کامل حمایت کنیم. باید شرایط مناسبی را برای کادر درمان فراهم کنیم تا بتوانند خدمات کاملی را به بیماران ارائه دهند.

برای اینکه بتوانیم برای ارائه‌ دهندگان خدمات بهتری راه اندازی کنیم، باید فرهنگ‌ سازی و آموزش ‌های مربوط به زایمان طبیعی را انجام دهیم و از آموزش و همکاری با مؤسسات پرورش و دانشگاه‌ ها بهره ببریم. همچنین، باید مراحل بی ‌درد و مطلوب زایمان طبیعی را برای مادران فراهم کنیم که این کار نیاز به هماهنگی بین مختلف نهادها دارد. بسیار تأسف‌ بار است که در کرج، ۲۰ کیلومتری پایتخت، آمار زایمان کمتر از سایر استان ‌ها است. این امر ناشی از اجبار برخی از مادران نخست‌زا است که به دلیل شرایط سخت در کرج، به تهران می‌ روند و به راحتی آمار زایمان در کرج کاهش می‌یابد. این امر به دلیل وجود اجباری است که وجود دارد.

خطرات زایمان و عوارض سزارین بیشتر است. هنگامی که به آینده جوانان فکر می ‌کنیم، باید بسیاری از جوانب را رعایت کنیم. امروزه، عمل‌ های زیبایی به راحتی از سن ۱۵ سالگی انجام می ‌شوند و بسیاری از این عمل ‌ها نیازمندی ‌های حقیقی ندارند و باعث مرگ و میر و عوارض غیرقابل جبران می‌ شوند، در حالی که هیچ کنترلی بر روی این جراحی‌ها انجام نمی ‌شود. باید تلاش کنیم تا رضایتمندی از ارائه‌ دهندگان خدمات را افزایش دهیم و ارزش‌ گذاری صحیحی برای حرفه پزشکی در جامعه انجام دهیم.

جامعه پزشکی در حال حاضر با چه مسائلی دست به گریبان هستند؟

در جامعه ما، نرخ تورم از سال ۹۸ تا کنون بسیار افزایش یافته است، و این موضوع باعث شده که بیمارستان‌ ها قادر به تامین هزینه ‌های خود نباشند. این مسئله باعث شده تا سیستم ارزش‌ گذاری برای پزشکان و کار حرفه ‌ای آن‌ها تغییر کند. در حال حاضر، افزایش متناسب در میزان ارزش ‌گذاری کار حرفه‌ ای پزشکان در نظر گرفته نشده است. در کشورهای دیگر، میزان حقوق پزشکان به اندازه درآمد متناسب آن‌ ها افزایش یافته است. متأسفانه، در ده سال گذشته هیچ بازنگری در مورد حقوق پزشکان در ایران انجام نشده است.

این نرخ تورم باعث ناامیدی در حوزه بهداشت و درمان شده و افراد فعال در این حوزه مجبور به تغییر  فعالیت ‌های خود گردیده اند. به عنوان مثال، کار در حوزه زایمان به شدت دشوار شده است و همکاران من مجبور شده‌ اند به سمت کارهای زیبایی روی آورند؛ زیرا درآمد بیشتری در این حوزه وجود دارد.

امیدوارم که یک بازنگری جدی در مورد حقوق پزشکان در ایران انجام شود و این مشکلات مورد توجه قرار گیرد.