يكي از نيازهاي اساسي براي يادگيري فردي، يادگيري جمعي و در نهايت ايجاد تغيير و اصلاح سبک ، «گوش دادن» صحیح است. ماغیر از زمان خواب  درطول روز فعالیت های مختلف داریم  که  بخش مهمی از کارهای  ما تعاملات کلامی و گفتگو های با اهمیت  و کم اهمیت شامل آن می شود  که گوش دادن هم بخش جدایی ناپذیر آن می باشد.

برای این که گوش دادن موثر داشته باشیم

ابتدا لازم است بدانیم شنیدن با  گوش دادن متفاوت است

شنیدن غیر ارادی و منفعل گوش دادن ارادی و فعال شنیدن در هم و شلوغ فاقد ساختار گوش دادن تفکیک شده  منظم و ساختارمند شنیدن بی هدف و پراکنده گوش کردن دسته بندی شده و هدفمند شنیدن عدم نتیجه و فاقد خروجی و بی اثر ، گوش کردن هدفمند و دارای نتیجه شنیدن خنثی و فاقد تحلیل گوش کردن دارای تجزیه و تحلیل شنیدن سطحی و فاقد برنامه گوش کردن عمیق و همراه با برنامه ریزی شنیدن فاقد باز خورد و گفتگو گوش کردن دارای باز خورد و همراه با پاسخ شنیدن فاقد انگیزه‌ ،دقت ،توجه و تمرکز گوش کردن همراه با انگیزه‌ و دارای توجه و تمرکز شنیدن بدون پردازش گوش کردن همراه با پردازش  به طور مثال شنیدن صداهای پراکنده اطراف مثل صدای رفت و آمد ماشین یا صدای باران در مقابل ،گوش کردن به یک برنامه مورد علاقه از رادیو یا تلویزیون.

در مجموع کسانی که گوش می کنند موضوع برایشان از درجه ای از اهمیت برخوردار است که در شنیدن این طور نیست البته لازم است بدانیم که گوش دادن داراي سطوح مختلفی می باشد که اگر به صورت صحیح آن را انجام دهیم هم در زندگی فردی هم در موقعیت حرفه‌ای خود موفق تر ظاهر خواهیم شد  و اگر مرزهای آن را بشناسیم قادر خواهیم بود ارتباط موثر برقرار کرده تعاملات منطقی و اصولی با افراد داشته باشیم.

گاهی  گوش دادن از روي عادت است. افراد به همان چيزهايي گوش  مي‌دهند كه اطلاعاتی از آن دارند و مورد علاقه آنها نیز هست  اين نوع گوش دادن بد نيست، اما با واقعيت بيروني فاصله دارد. به عبارت ديگر، اين گوش دادن صرفاً انعكاس تجربيات گذشته ما  است و نتيجه آن تاييد نظرات دیگران است. حتي اگر موضوعي خلاف باور و نظرمان بشنويم، در اين سطح از گوش دادن آن را به گونه‌اي تفسير مي‌كنيم كه باز هم با تجربه و مدل ذهني ما سازگار باشد. به طور مثال اگر کسی علاقه به خودرو داشته باشد بیشتر تمایل دارد موضوعات در این باب را گوش کند یا کسی که علاقه به ورزش داشته باشد سعی می کند بیشتر آن را دنبال کند و با کسانی که صحبت می کند تمايل به موضوع مورد علاقه  خود دارد چون دانسته ها و اطلاعات قبلی وی در این گفتگو به او کمک می کند. 

اين سطحِ گوش دادن، توجه به واقعيت ها و توجه به دنياي بيرون است. در اين سطح ما به تفاوت شنيده‌ها و ذهنيت خود توجه مي‌كنيم. چه تفاوتي بين آنچه مي‌بينم و مي‌شنوم و آنچه مي‌انديشیم وجود دارد  ذهن ما تمايل دارد تفاوت واقعيت و فكر ما را كتمان كند.در گوش دادن واقع‏بينانه، من به سمت دايره دانسته‌هايم مي‌روم تا واقعيت بيروني را ببينم و بشنوم.

بايد توجه كنيم كه تا وقتي آنچه حاصل فكر و تجربه و گذشته‌مان است را اصل قرار دهيم و شنيده‌ها و ديده‌ها را به آنچه که بیشتر دوست داریم به صورت ذهنی نزدیک می کنیم زیرا ذهن دوست دارد تفکرات خودش تایید گردد پس گوش دادن واقع‌بينانه زماني اتفاق مي‌افتد كه ما ذهن خود را از قضاوت و پيش‌داوري آزاد كنيم.

سطح دیگر گوش دادن همراه با همدلی می باشد ، که باید تلاش كنيم سوگيري نداشته باشیم  خود را جاي ديگران قرار دهيم و سعي كنيم از زاويه ديد او به موضوع نگاه كنيم. در این مدل گوش دادن لازم است که از نگاه ناظر بيروني به آن بنگریم  به دور از واکنش هیجانی و قضاوت  در نتيجه با این سبک از گوش دادن نوعي ارتباط عاطفي و احساسي نيز با طرف مقابل ايجاد مي‌شود كه به سادگي از بين نخواهد رفت. با گوش دادن توام با همدلي ما به تجربيات ديگران متصل مي‌شویم و گاهی هم ممکن است  خودمان تجربه مشابه آن داشته باشیم که کمک به درک بهتر ما از او خواهد بود همين که قادر هستیم از نگاه او به مشکل توجه کنیم  باعث درک مخاطب می شود و می تواند حال خوبی برای وی ایجاد کرده به آرامش او کمک کند.همدلي و واقع‌بيني در بهترين حالت به پذيرش نظرات و حرف‌هاي جديد مي‌انجامد و می تواند کمک به آرامش دو طرف گفتگو باشد.

عميق‌ترين سطح گوش دادن، گوش دادن مولد است. در اين گوش دادن، ما به خود واقعي‌مان متصل مي‌شويم، آنچه مي‌توانيم و بايد باشيم، نه آنچه به ظاهر هستيم. نمونه گوش دادن مولد درعملكرد مربيان ديده مي‌شود.آنها با گوش دادن مولد،  گذشته و حال فرد، را به سمت تجلي و تحقق «من» صحیح هدايت مي‌كنند.

شما هم مدل های گوش دادن خود را بررسی کنید و بهترین شیوه را انتخاب کنید که  عامل  غنی تر شدن ارتباطات بین فردی برای شما خواهد شد.

موفق باشید

فرنگیس نجارزاده کارشناس ارشد روانشناسی