1398/276872
امیر حسین حسنی
1400/1/5
یکی از حاشیه های جشنواره فیلم فجر در سال های اخیر، هیات های انتخاب و داوری این جشنواره بوده است. از این نظر که این دو هیات، هم قبل از شروع کارشان و هم بعد از عملکردشان، با ملاحظات انتقادی فراوانی مواجه می شوند. این همه حاشیه و داد و فریاد بر سر انتخاب و داوری یک جشنواره، گویای وجود یک بیماری در ساختار این دو هیئت است.
اما اصول انتصاب و چینش اعضای هیات انتخاب و داوری در جشنواره های معتبر و استاندارد چیست؟ در جشنواره های سینمایی مشهور جهان همچون «کن»، «برلین»، «ونیز» و ... دو شاخص برای انتصاب و چینش گزینش و داوری در نظر گرفته می شود؛ اول، سنخیت اعضا با اهداف و راهبردهای آن جشنواره است و دوم، درخشش و موفقیت اعضای هیات های داوری در سال های منتهی به برگزاری جشنواره است.
در جشنواره های سینمایی معتبر جهان، اولویت انتصاب با افرادی است که خودشان قبلا از داوران همان جشنواره یا سایر جشنواره ها، نمره بالایی گرفته باشند. به طور مثال در دوره اخیر جشنواره کن، «الخاندرو گونسالس اینیاریتو» رئیس داوران بود که هر دو فیلم اخیر وی جوایز متعددی را در مراسم اسکار گرفتند و قبلا نیز در همین جشنواره کن، با تحسین های زیادی روبرو شده بود. پاول پالیکوفسکی، یکی از اعضای این گروه داوری، سال قبل یعنی در دوره هفتادو یکم جشنواره کن، جایزه بهترین کارگردانی را گرفته بود. "الیس رورواچر" هم دیگر داور این دوره بود که قبلا در جشنواره کن، جایزه بزرگ هیئت داوران را دریافت کرده بود. "یورگس لانتیموس" سینماگر یونانی و دیگر داور جشنواره کن 2019 نیز سابقه چهاربار نامزدی اسکار را در کارنامه اش دارد و ...
اما در جشنواره فیلم فجر اوضاع چگونه است؟ واقعیت این است که در اغلب دوره های اخیر جشنواره فجر، افرادی به عنوان اعضای هیئت انتخاب و داوری این جشنواره منصوب شده اند که نه تنها طی سال های اخیر موفقیت چندانی کسب نکرده اند، بلکه سطح پایین تری از این جشنواره داشته اند.
یکی از عوامل رسوخ دیدگاه های انحرافی در آثار جشنواره فیلم فجر این است که بسیاری از افرادی که به عنوان داور یا گزینشگر این جشنواره کار می کنند، نگاهی مستقل و متعهد ندارند و بعضی از آن ها مخالف سرسخت مقابله با جنگ نرم و ورود دیدگاه های انقلابی به عرصه سینما هستند!
یکی دیگر از ضعف های چینش هیئت انتخاب و داوری در جشنواره فیلم فجر، عدم به کار گیری نیروهای صاحب اندیشه در این هیئت هاست. معمولا ترکیب این گروه ها را چند مدیر، یک بازیگر، یک کارگردان و یک منتقد تشکیل می دهد و اغلب آن ها نیز صاحب نظر نیستند. بنابراین، جای افرادی که نگاهی استراتژیک و اندیشه محور نسبت به سینما دارند در این هیئت ها خالی است.
برای هیئت انتخاب جشنواره فجر می بایست افراد علاوه بر شناخت عمیق و حرفه ای از سینما، هم جامعه شناس باشند و هم از سواد دینی و فلسفی بالایی برخوردار باشند. چنین افرادی می توانند «مهمترین رویداد سینمایی در ایران» را از گرداب بی هویتی و انفعال نجات دهند و باز هم هویت و فعالیت را به جشنواره فیلم فجر بازگردانند.