مباهله از ریشه «بهل» به معنای رها ساختن و نیزبه معنی ملاعنه و نفرین متقابل آمده است. مباهله از زبان‌های عبری و سریانی وارد زبان عربی شده است و در اصطلاح به عملی گفته می‌شود که دو یا چند نفر که در مساله مهم دینی با یکدیگر اختلاف دارند، در یک جا جمع شوند و با اصرار و تضرع به درگاه خداوند، از او بخواهند آن را که بر باطل است، رسوا و مجازات کند. آیت‌الله مکارم شیرازی می فرماید: مباهله در آیه مباهله به معنى نفرین کردن دو نفر به همدیگر است. به این صورت که وقتى استدلالات منطقى سودى نداشت، افرادى که با هم درباره یک مسأله مهم دینى گفتگو دارند، در یک جا جمع مى‌شوند و به درگاه خدا تضرع مى‌کنند و از او مى‌خواهند که دروغ‌گو را رسوا سازد و مجازات کند. در حدیثی از رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) روایت شده که حضرت فرمود: «خداوند عزوجل به من خبر داده که پس از مباهله عذاب بر گروه باطل نازل می‌شود و حق را از باطل مشخص می‌سازد.»

۲۴ ذیحجه یادآور ماجرای تاریخی مباهله در سال نهم هجری قمری و در اواخر عمر شریف پیامبر است که در آیه ۶۱ سوره مبارکه آل عمران به آن اشاره شده و سندی از رفتارهای منطقی و عقلانی پیامبر اعظم(ص) محسوب می شود.

مسیحی ها می گفتند عیسی(ع) خدا و عده ای می گفتند پسر خدا و گروهی قائل به تثلیث بودند که پیامبر(ص) برای هدایت آنان و اصلاح عقایدشان مبنی بر اینکه حضرت عیسی(ع) نه خداست و نه پسرخاله تلاش فراوان کردند اما چون نتیجه نداد کار به مباهله کشید.

مبانی دین مبین اسلام بر اساس تعقّل و تدبّر است و نبی گرامی اسلام(ص) رسالت خويش را بر پایه منطق و عقلانیت پیش برده است از جمله اقدامات ماندگار و سنت حسنه آن حضرت ماجرای مباهله است که ریشه در عقلانیت و تفکر دارد و این قبیل آثار نبوی سند عقلانیت فرهنگ قرآنی است.

مباهله سند عقلانیت و تعقل سنت نبوی است زیرا پس آن که پیامبر با منطق و استدلال عقلی برای هدایت مسیحی های نجران به نتیجه نرسیدند، پیشنهاد مباهله دادند و این قوی ترین سند بر عقلانیت اسلام و مکتب پُرفروغ آنست.

در مکتب نورانی و جهان شمول اسلام ابتدا انسان ها را دعوت به تفکّر، تدبر و تعقل می نماید. اساساً آغاز دینداری با فکر و تعقّل بوده است، از این رو اسلام لازم می داند آشنایی و شناخت دین و اصول آن برمبنای استدلال و شناخت فردی باشد. یعنی هر کس بر اساس  شناخت شخصی باید خدا را بشناسد و استدلال اصل نبوت و معاد را در حد درک خویش بداند و پس از آنکه اصول برای او اثبات شد در فروع دین اگر خود مجتهد و صاحب نظر نیست تقلید کند.

«نجران» سومین شهر یمن در منطقه مرزی حجاز و یمن می‌باشد، که ۷۳ دهکده داشت و تنها منطقه مسیحی‌نشین و مرکز صنعت نساجی در حجاز بود و برخی هم می‌گویند: نجران شهر کوچکی میان عدن و حضرموت در ناحیه کوهستانی است.